Biyolojik Bilimler Bölümü | Fen Edebiyat Fakültesi

English

Biyolojik Bilimler Bölümünün kurulması için yürütülen ilk çalışmalar 1960‘ların ikinci yarısında başlamıştır. 1967-1968 yıllarında, o sırada Üniversitemizi ziyaret eden ve DNA’nın yapısının keşfine katkısı ile Modern Biyolojinin mimarları arasında yer alan James Watson’un da önerileri doğrultusunda “Modern Biyoloji” alanında araştırma etkinliklerini sürdürecek bir birim kurulması fikri benimsenmiştir. Kuruluşu gerçekleştirmek üzere Ford Vakfı’ndan parasal destek sağlanmış, ve birimin ilk öğretim üyeleri Biyolog Feriha Erman ile Botanikçi Marcel Bastin (Belçikalı) Kimya Bölümü bünyesinde göreve başlamışlardır. Gruba daha sonra 1969’da İnci Özer katılmış, 1970’de ise grup Kimya Bölümünden ayrılıp, S-Binasında (FEF Dekanlık Binası) Modern Biyoloji Programı adıyla doğrudan Dekanlığa bağlanmıştır. Bu arada Feriha Erhan ayrılmış, Bastin programın idari işleri ile görevlendirilirken, moleküler düzeyde araştırmalar yapmaya yönelik olarak laboratuarlar kurulmak üzere yatırımlar yapılmaya başlanılmıştır. Richard Burger, Françoise Dubois Aktan (İsviçreli), Mahboob Qureshi gibi yabancı araştırmacıların da ekibe katılması ile diğer bölümlerin öğrencilerine genel biyoloji, genetik, mikrobiyoloji ve biyokimya gibi dersler verilmeye, kimya yüksek lisans öğrencileri ile de tez çalışmaları yürütülmeye başlanmıştır.

1972’de İnci Özer ve Françoise Aktan’ın Programı iki kişi olarak devam ettirdiklerini görüyoruz. O yıllarda Dekan olan Bahattin Baysal’ın inisiyatifi ile projeninin şekli değişmiş, tam kapsamlı bir “Bölüm kurulması” gündeme gelmiştir. 1973-1975 yılları arasında sırası ile İnci Togan (asistan), Şendoğan Gülen, Doğan Alpsan (asistan), Meral Yücel (asistan), Denis Alexander, Mehmet Şimşek (1969 yılında Moleküler Biyoloji alanında Doktora yapmak üzere ABD’ye gönderilmiştir) ve Aykut Kence gruba katılmışlardır. 1975’te Üniversite Akademik Konseyi kararıyla artık “Modern Biyoloji Programı” “Hayat Bilimleri Bölümü” adı ile özgün lisans ve lisansüstü eğitim veren bir “Bölüm” olarak yeniden yapılanmıştır. Böylece ODTÜ Ülke eğitiminde bir ilke daha imzasını atmıştır. İlk yıl 20 öğrencilik bir kontenjanla lisans eğitimi başlamış, Yıldırım Doğruyol ve Gelincik Kıcıman ilk öğrenciler olarak birinci sınıfa başlamışlar ve 1979 yılında Bölümün ilk mezunları olmuşlardır.

Öğretim üyesi kadrosu da, zaman içerisinde genişlemiştir. 1975-1977 yılları arasında Emel Arınç (Biyokimya, Toksikoloji), Vasıf Hasırcı (Biyomateryaller), Gürdal Alaeddinoğlu (Mikrobiyoloji), Sema Ergezen (Endokrinoloji, Gelişme Biyolojisi), Mine Kışlalıoğlu (Ekoloji), Özcan Özdamar (Biyofizik) gruba katılmışlardır. Gelişen alan çeşitliliğine paralel olarak Bölümün adı “Biyolojik Bilimler Bölümü” olarak değiştirilmiştir.

1977-1982’de Bölüm yeni üyelerin katılımıyla (Ewa Doğru, Bilgen Bilgin, Kani Işık, Hasan Bağcı, Ufuk Gündüz, Süha Sükan, Yusuf Tan) genişlemiş, sınıflar giderek dolmuş, mezunların sayısı 1981-1982 itibari ile 29 olmuştur. O yıllardan bu yana, “Modern Biyoloji” deneyinin isabeti mezunlarımızın başarısı ile yıllar geçtikçe kanıtlanmaya devam etmektedir.

1980’lerin ilk yarısında ilk Biyokimya disiplinlerarası lisansüstü programının devreye girdiğini görüyoruz. Ayrıca Darmstadt Teknik Üniversitesi Biyokimya Bölümü ile ODTÜ Biyoloji Bölümü arasında imzalanan bir protokol çerçevesinde, ODTÜ’de bir Biyoteknoloji Merkezi kurma hedefine yönelik bugünkü Biyoteknoloji Araştırma Ünitesi binası yapılmış ve BMFD’den ortak bir biyoteknoloji projesi kapsamında sağlanan maddi destekle, kurulacak araştırma merkezinin cihaz alt yapısı oluşturulmaya başlanmıştır. Aynı zamanda Biyoteknoloji disiplinlerarası lisansüstü programı kurulmuştur. Sanayi ile işbirliğinin ilk örnekleri bu yıllarda yürütülen bazı Döner Sermaye projeleri ile hayata geçirilmiştir.

1980’ler bir taraftan Dünya’da Biyoloji alanında yaşanan devrimsel nitelikte gelişmelerin yansımalarına ayak uydurma çabası içerisinde iken, diğer taraftan Ülke siyasi gelişmelerinin Bilim dünyasına olan etkilerinden kaçınılmaz olarak payına düşeni almıştır. Bunlar arasında en fazla akıllarda kalanlar Bilgen Bilgin’nin 12 Eylül sonrası tutuklanıp, jandarmaların kolunda S-binasındaki odasından öğretim üyeleri ve öğrencilerin şaşkın bakışları arasında götürülmesi (ki daha sonra suçlamalardan aklanmış ancak bilim dünyasına tekrar dönmemiştir), YÖK’ün tek, prototip Üniversite ve Bölümler yaratma projesinin sonucu çağdaş ve özgün programı ile Türkiye’deki klasik biyoloji bölümlerinden çok farklı bir profil çizen Bölüm programının bu standartlaşmadan nasibini alması Biyolojik Bilimler olan bölüm adının Biyoloji olarak değiştirilmesi ile bilime müdahalenin ilk örnekleri görülmüştür. Öğretim üyelerinin yine yeni yasalar çerçevesinde Üniversitesinde profesörlüğe yükseltilememesi engeli karşısında ise İnci Özer, Şendoğan Gülen, Kani Işık’nın başka Üniversitelere gitmek zorunda kalmaları ile Bölüm ciddi kan kaybına uğramıştır. 1980’lerde Bölüme Emine Bayraktaroğlu, Abdulrezzak Memon’un yanısıra, Bölümde yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamlayan ilk öğretim elemanlarının da kadroda yer aldığını görüyoruz (M. Yücel, İ. Togan, M. İşcan ve S. Kocabıyık).

1990’lar ise yeni elemanların katılımı ile (O. Adalı, G. Özcengiz, T. Güray, H. A. Öktem, C. Bilgin, M. Beklioğlu, S. Tont, M. Gürsel, İ. Gürsel, F. Severcan, S. Önde, A. Gözen) bir taraftan kadroda genişleme gözlenirken, diğer taraftan araştırma etkinlikleri de giderek çeşitlenmektedir. 1996 yılında Moleküler Biyoloji ve Genetik Lisans Programı açılmıştır. Yeni program bir taraftan nitelikli öğrencileri Bölümümüze çekerken (Üniversite çapında puana göre Bölüm sıralamasında ilk 3 ya da 4. sırada) diğer taraftan Bölüm elemanları paralel olarak programları farklı 2 lisans programına sınırlı olanaklarla (yer ve maddi olarak) eğitim vermeye başlamışlardır. Biyoloji ders programında formal olmasa bile opsiyonların yer alması, biyoloji yan dal ve çift ana dal programalarının başlaması, Biyoloji Bölümünün de katkı yaptığı Arkeometri Disiplinlerarası Lisansüstü programının kurulması da bu yıllardadır.

2003 yılında yeni Biyolojik Bilimler binasına taşınılmış, böylece modern eğitim ve araştırma olanakları ile çağdaş bir çalışma ortamına kavuşulmuştur. 2006 yılında kurulan iki lisansüstü programda da (Biyomedikal Mühendisliği ve Biyoinformatik) Bölüm elemanlarının aktif katılım ve yoğun çabalarını görüyoruz. Yine 2005 yılında açılan Moleküler Genetik yan dal programı ile Üniversite çapında bu alana ilgi duyan ve ileride kariyer yapmak isteyen öğrencilere eğitim verilmektedir. 2006 yılından başlıyarak öğretim üyesi kadromuzu genç elemanlarla desteklemek üzere yeni öğretim üyesi alımına hız verilmiştir. Bu süreç, Elif Erson (2004), Sreeparna Banerjee (2006) Tülin Yanık (2007), Çağdaş Son (2009), Mayda Gürsel (2010), Mesut Muyan (2011) ve Mehmet Somel’in (2013) katılımları ile devam etmektedir.

Program/Bölüm Başkanları

1968 - 1970 Marcel Bastin
1970 - 1975 İnci Özer
1975 - 1978 Mehmet Şimşek
1978 - 1979 İnci Özer
1979 - 1980 Aykut Kence
1980 - 1983 Gürdal Alaeddinoğlu
1983 - 1984 Mehmet Şimşek
1984 - 1985 Emel Arınç
1985 - 1988 Vasıf Hasırcı
1988 - 1994 Aykut Kence
1994 - 1997 Feride Severcan
1997 - 2000 Gürdal Alaeddinoğlu
2000 - 2003 Mesude İşcan
2003 - 2006 Semra Kocabıyık
2006 - 2009 Zeki Kaya
2009 - 2012 Musa Doğan
2012 - 2014 Gülay Özcengiz
2014 - 2019 Orhan Adalı
2019 - Ayşe Gül Gözen